a12:1Ais 5:1-2
b12:8Yun 13:12
c12:10Ohale 118:22-23
i12:19Tutumu 25:5
j12:26Ikuli 3:2,6
l12:29Tutumu 6:4-5
m12:31Hawi 19:18
n12:33Tutumu 4:35; 1Sa꞉m 15:22; Hos 6:6
o12:36Ohale 110:1
p12:432Kol 8:12

Mark 12

Tupina Gao Pali Lawamepino Iya꞉tulame Uwi

Ma꞉t 21:33-46; Luk 20:9-19

1Ba꞉bene Ya꞉suti eta uwi tabamo ibi ba꞉ma ka꞉na iya꞉tulamiya꞉, “Dubuti pali ododiti tupina gao keha ba꞉bo amihui, ba꞉be gaoeno mahilo ba꞉ gala꞉ipi gaola. Ba꞉bene amiho komote da꞉wibui, ebete kala imiti, gao ihi adilutihoeno nakola bobo aligiti, pali lawamepino hunu mimiya ba꞉bo eti. Ba꞉ba tetelo ba꞉be dubuti ebeno pali komo lawamepi dubatamo dito miya꞉pui, iba꞉te ba꞉bolo oko ba owatina ba꞉be pali hidamo umilo ebeno gao kuwateholemenakoma꞉, ba꞉bene ebete muhulu hopamo ba꞉ dito tui. a

2“Ba꞉bene gao tapiho tete da꞉pi ebete pali lawamepa꞉tamo huiyaha꞉ okodawa na꞉poemi, ebete iba꞉godone gaoeno mani ipuwane ebeno namutudawoeno komo kopelawema꞉, 3huiyatiya iba꞉te ebe lawete kukamo anagalimihote ilinaheno dito noemiya꞉. 4Ba꞉bene pali namutudawate eta huiyaha꞉ okodawa gala da꞉kapoemi, huiyatiya iba꞉te ebe watolo ba anagalimiho ebe hilopo ikamete atumu dito koemiya꞉. 5Ba꞉bene ebete gala eta huiyaha꞉ okodawa da꞉kapoemi iba꞉te ebe anakapumiya꞉. Ba꞉bene komo huiyaha꞉ okopi hiliyonomate da꞉pelami, iba꞉te ba꞉ atumu komo alukuliti dito oelamiya꞉, huiyatiya iba꞉te komo anakapulamiya꞉.

6“Ba꞉bene namutudawagodolo eta kapiya nemedenami, ba꞉be gudu ebete konomamo emalagidolonami. Ba꞉bema꞉ galanomone ebete ba꞉be gudu ba poeme ebeno ukuilo na꞉goi, ‘Hibila, iba꞉te naeno gudutamo kopapamila꞉hama꞉na꞉.’

7“Ba꞉bi pali lawamepi dubate huiyatiya ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, ‘Numa꞉la꞉, ba꞉moe guduti nabiwino ilina namutudawama꞉ deda꞉mene, ba꞉be guduti ba꞉ na꞉pe. Ba꞉bema꞉ wadiyala ale ebe anakapumiti ebeno pali lawenomo kolawema꞉nema꞉,’ 8ba꞉bene iba꞉te ebe lawete anakapumiti palino kala ipuwane ba꞉ dito na꞉da꞉nuya꞉.” b

9Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ulihopa꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉eno ukui keba ka꞉nala꞉ka꞉, pali namutudawate bada komo na꞉kododimini? Hibila, ebete pete pali lawamepi panakapulamete ebeno pali komopa꞉tamo kopikalamema꞉ne. 10Iyo, la꞉ dopamo Godokono Bukalo ba꞉moe tabo hibilo a꞉ka꞉lamiholia꞉mata,

‘Genama etepa꞉te tama꞉mo dihati,
ba꞉be hototote huiyatiya genamoeno helo mabuma꞉ eda꞉na.
11Ba꞉moe komo ba꞉ Godote ododi,
ba꞉bema꞉ aeno ukuilo na꞉hanohanohutama꞉!’” c
12Ba꞉bema꞉ Yu watowatopi dubate Ya꞉suku lawe ubila mabu ibi iya꞉tawahala ebete ba꞉be uwi ibino komoma꞉ olamagiya꞉, huiyatiya iba꞉te tawakalubi tolelamelo ebe miya꞉pate dito tolamiya꞉.

Loma Tawakalubino Konomo Gawadalagi Sisatamo
Sisako ba꞉ Loma tawakalubino Konomo Gawadalagila, hopo konomolo ebe kapiyate helonomoma꞉ eda꞉nami. Ebete ebeno alaholohopi hiya꞉hiya꞉ hopamo oelameholenakui, ba꞉bene iba꞉te ba꞉bi hopolo ba nemedehona tawakaluba꞉godone ta꞉kese mani konomo ba꞉bo nuwatelamenakuya꞉, ba꞉bi mana꞉mo ibino Loma gabomanino hiya꞉hiya꞉ oko kowatihonama꞉.
Ta꞉kese Mani Ikameho Komo

Ma꞉t 22:15-22; Luk 20:20-26

13Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te komo Pa꞉lisi kapiyuimipi ba꞉gala Ko Gawadalagi Helodikono kapiyuimipi Ya꞉sutamo oelamiya꞉, iba꞉te ebe kuba gabamo ba nemogabuimi ebete kebako tabo goelo ebe ba꞉bo kolawema꞉. e 14Iba꞉te ebetamo pelamete ha꞉da amiho gabodo na꞉pega꞉luya꞉, “Iya꞉tulamedawa, a iya꞉tawahala ama꞉ hibi lumagilata. Ama꞉ komopino dito ga꞉la komamo a꞉kapapamiwatala꞉ta, ba꞉gala ama꞉ tawakalubi hunu nikapa꞉mo kulamenaha꞉, ba꞉ma ka꞉na eta lumagi miya꞉palo eta lumagi ebo a꞉kalawa꞉la꞉ta. Iyo, ama꞉ tawakalubi Godokono gabo hidamo iya꞉tulamenata, ba꞉bema꞉ a na꞉kiyaa꞉ma꞉, Loma tawakalubino Konomo Gawadalagi Sisatamo ta꞉kese mani ikameho hidola꞉ka꞉ o kubala꞉ka꞉? A ebetamo ba꞉kikamehoma꞉ o a꞉kikamehama꞉?”

15Huiyatiya Ya꞉suti ibino ma꞉lapila netewa komo iya꞉tawate iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Mabu keka꞉ la꞉le na ha꞉da amihonamema꞉ dewagelitama? La꞉ mani kapiya natamo nikanama꞉la꞉, nale kumima꞉nemo.”

16Ba꞉bene iba꞉te kapiya mani ebetamo dikamiya꞉, ebete ibi nalateda꞉liya꞉, “Ba꞉moe mani hunulu da꞉pola꞉na, mahilo ba꞉gala holoholo pokonola꞉ka꞉?”

Iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Konomo Gawadalagi Sisakonola.”

17Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Sisakono ilina Sisatamo nikamehala꞉, huiyatiya Godokono ilina Godotamo nikamehala꞉.”

Ba꞉bema꞉ iba꞉te ebeno taboma꞉ koamo hanohanohutiya꞉. f

Hoe Ipuwane Ka꞉ka꞉mo Mahila꞉hale Komo

Ma꞉t 22:23-33; Luk 20:27-40

18Hoe ipuwane mahila꞉haleha꞉ma꞉ da꞉ga꞉lana, ba꞉bi tawakalubi ba꞉ Sa꞉diyusi kapiyuimipila.
Ya꞉suku tetelo Sa꞉diyusi tawakalubi ba꞉ Yu tawakalubino kapiyuimi etala, iba꞉te Pa꞉lisi kapiyuimipino hiya꞉hiya꞉ tutumu hiliyonomamo kapapamila꞉halenakuiha꞉. Ba꞉gala tawakaluba꞉te ha꞉lahate hoene gala kamahila꞉halete Godotamo da꞉nikulimina꞉, ba꞉be komo Sa꞉diyusi kapiyuimipa꞉te hibima꞉ kamidinakuiha꞉, ba꞉bema꞉ iba꞉te ba꞉be atu hibima꞉ midiha꞉ komamo tawakalubi biya꞉tulamenakuya꞉.
Komo iba꞉te Ya꞉sutamo pelamete tabo ba꞉ma ka꞉na pega꞉luya꞉, h
19“Iya꞉tulamedawa, Godokono Bukamo Mosesete tabo ba꞉ma ka꞉na miya꞉tiya꞉, ‘Dubuti hoete kamena gugudihino da꞉miya꞉pamene, ebeno ekawiti ba꞉be hamole lawete ebeno naniwi mabuma꞉ gugudi nododilima꞉mene.’ i 20Kapiya dubuino sa꞉ba꞉ni kuhia꞉te nemedenama꞉. Ibi ipuwalo dopo guduti kamena lawete gugudi ulameheno hoiya꞉, 21ba꞉bene ebeno ekawiti atu kamena kalawete gugudi ulameheno dito kahoiya꞉, ba꞉gala eta tetedawate ba꞉ atumu kewageliya꞉. 22Ba꞉bene ba꞉bi sa꞉ba꞉ni badininipalate gugudihino ba꞉ba ka꞉na ha꞉lahuya꞉, huiyatiya kamenate galane dito hoiya꞉. 23Ba꞉bema꞉ iba꞉te hoe ipuwane ka꞉ka꞉mo da꞉mahila꞉halemena꞉, ba꞉be Ko Hegelalo ba꞉be kamenate pokono kamenama꞉ na꞉keda꞉mene, mabu ebe sa꞉ba꞉ni dubate a꞉lawa꞉tepahuya꞉?”

24Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Mabu la꞉ Godokono Buka tabo ba꞉gala ebeno helo iya꞉tawaha꞉, ba꞉be mabuma꞉ la꞉eno ukuilo tawakalubino ha꞉laha komoma꞉ kubamo ga꞉lanakomata. 25Numa꞉la꞉, tawakaluba꞉te hoe ipuwane ka꞉ka꞉mo da꞉mahila꞉halemena꞉, ba꞉ba tetelo iba꞉te gala kamenakamena a꞉kapuwatehola꞉mena꞉ ba꞉gala dubu a꞉kapuwatehola꞉mena꞉, huiyatiya iba꞉te Godokono Hunu Haboeno nopopimo bemedehonamena꞉. 26Ba꞉be mabuma꞉ Godokono Bukate a biya꞉tua꞉mena ha꞉lahapa꞉te hoe ipuwane mahila꞉halema꞉. Iyo, Mosesete dihatiya꞉ ba꞉be tabo la꞉ hibilo a꞉ka꞉lamiholia꞉mata, ba꞉ma ka꞉na koete kehalo da꞉woitiya꞉ huiyatiya kehate ka꞉mutigutiya꞉ha꞉, ba꞉ba tetelo Godote Mosesetamo na꞉goiya꞉, ‘Na ba꞉ Godotela. A꞉ibalahamako, Aisa꞉keko, ba꞉gala Ya꞉ikoboko, iba꞉te emedena tetelo poko kadikumina, na ba꞉ ba꞉betela.’ j 27Ba꞉bema꞉ la꞉ Sa꞉diyusi kapiyuimipi, la꞉eno ukuilo na꞉kemalagidolonama ba꞉bi iniwalino ka꞉ka꞉te a꞉wibuya꞉? Ao, kawibuya꞉ha꞉, mabu ha꞉lahapa꞉te Godoko a꞉kadikuma꞉la꞉ huiyatiya puya꞉te da꞉ka꞉ka꞉halena ba꞉bi tawakalubinomate ebe badikumina. Ba꞉moe ba꞉be mabuma꞉ la꞉ Sa꞉diyusi kapiyuimipa꞉te tawakalubino ha꞉laha komoma꞉ kubamo ga꞉lanakomata!”

Kebe Tutumu Tabote Konomoma꞉ Keda꞉na

Ma꞉t 22:34-40; Luk 10:25-28

28Ba꞉bene eta Godokono Tutumu iya꞉tulamedawate pete, iba꞉te da꞉ga꞉lutiya꞉ ba꞉be tabo ba꞉bo puliya꞉. Ya꞉suti Sa꞉diyusi kapiyuimipa꞉tamo tabo hidamo dolamagiya꞉, ba꞉be komo umiti ebete Ya꞉suku nalatediya꞉, “Kebe tutumu tabote konomoma꞉ keda꞉na?” k

29Ya꞉suti na꞉goiya꞉, “Ba꞉moe ba꞉ konomo tutumula, ‘Isalaela tawakaluba꞉la꞉, la꞉ nulia꞉la꞉! Godoko aeno Kodawala, ebe ba꞉ kapiyanomola, eta puliyala. l 30Ama꞉ amia꞉no Kodawa Godoko malemalelo nemalagidolona, amia꞉no tepo ipuwanomamo ba꞉gala amia꞉no gobogoboeno heloamo, amia꞉no ukui konomamo ba꞉gala amia꞉no helo konomamo.’ 31Ba꞉gala ba꞉moe ba꞉ eta konomo tutumula. ‘Ama꞉ ha꞉kiya ama꞉ demalagidolona, wadiyala ama꞉ ba꞉ba ka꞉na ama꞉ tamelo demedena ba꞉be lumagi malemalelo nemalagidolona.’ Eta tutumu tabote ba꞉moi tutumu netewa a꞉kagogola꞉mene.” m

32Godokono Tutumu iya꞉tulamedawate Ya꞉sutamo na꞉goiya꞉, “Iya꞉tulamedawa, hibila, ama꞉ hidamo gaa꞉ta. Aeno Kodawa Godoko ba꞉ kapiyanomola, eta puliyala, kemedenaha꞉. 33Lumagiti ebeno tepo ipuwanomamo ba꞉gala ebeno gobogoboeno heloamo, ebeno ukui konomamo ba꞉gala ebeno helo konomamo ebete Godoko malemalelo nemalagidolonamene. Ba꞉gala ebe ha꞉kiya ebe demalagidolona, ebete ba꞉ ba꞉ba ka꞉na ebe tamelo demedehona ba꞉bi tawakalubi malemalelo nemalagidolenamene. Ba꞉ hibila, ba꞉moi netewa tutumate kokonomoma꞉ eda꞉hana, huiyatiya Godotamo ikameho komate kokoma꞉ keda꞉hanaha꞉, iyo, tawakaluba꞉te koelo wamote sipi-goegoe ba꞉gala komo malemale ilina Godotamo dikamehonaka, ebete ba꞉bi hiliyonomo komo koko komoha꞉ma꞉ goena.” n

34Ebete tabo hidamo da꞉goiya꞉, Ya꞉suti uliti ebetamo na꞉goiya꞉, “Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, ba꞉be habamo ama꞉ a꞉pa꞉gama꞉ ba꞉ tatalila.”

Ba꞉ hibila, ba꞉ba tetene tupuimiti tawakaluba꞉te Ya꞉suku eta komoma꞉ alateda꞉ma꞉ na꞉toletolehutiya꞉.

Godokono Oemedawa Kelisoko Potela꞉ka꞉

Ma꞉t 22:41-46; Luk 20:41-44

35Ba꞉bene Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo tawakalubi ba iya꞉tulamita na꞉goiya꞉, “Godokono Tutumu iya꞉tulamepa꞉te na꞉ga꞉lana Godokono Oemedawa Kelisoko ba꞉ Da꞉ibidikono hogola, ebeno eyoni gugudi ipuwane komahigama꞉ne. Huiyatiya ba꞉moe komoeno ipuwa keba ka꞉nala꞉ka꞉? 36Numa꞉la꞉, Da꞉ibiditi Godokono Gobogoboeno heloamo tabo ba꞉ma ka꞉na olamagiya꞉,

‘Kodawa Godote naeno Kodawa Kelisotamo na꞉goe,
‘Ama꞉ naeno tu hapuamo na꞉pemeda꞉,
ba꞉bene ama꞉go alaholohopi
ama꞉le naeno heloamo ibi komikimoelema꞉na꞉ta.’ ’” o
37Ba꞉bene Ya꞉suti tabo moga꞉melo gala na꞉kagoiya꞉, “La꞉ ba꞉moe tabo ba emalagidolo na na꞉kiyanama꞉la꞉, Da꞉ibiditi ebeno hogo Kelisoko ebeno Kodawama꞉ ka꞉milo ebete Godokono tu hapuamo emedema꞉ goiya꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉be komote keba ka꞉na na꞉kuluhukumini?”

Ba꞉ hibila, ba꞉ba tetelo hiliyonomo tawakaluba꞉te Ya꞉sukunu tabo kalakalago ulihutiya꞉.

Ya꞉suti Godokono Tutumu Iya꞉tulamepino Awagaha Komoma꞉ Da꞉goiya꞉

Ma꞉t 23:1-7,28; Luk 11:43; 20:45-47

38Ba꞉bene Ya꞉suti tawakalubi ba iya꞉tulamita, ebete na꞉goiya꞉, “La꞉le Godokono Tutumu iya꞉tulamepi hidamo nulama꞉la꞉. Iba꞉te ubila ga꞉ga꞉ga꞉ kaliko pupuliti kolowami habalo ba wapata꞉lame, tawakaluba꞉te ibi ba꞉bo kawagaminalema꞉. 39Iba꞉te ubila a Yunapino baidi ibubulamehole genama gulu koko dubuino habalo kogagahidima꞉, ba꞉gala ibi ubila poko ododi tetelo koko habalo ahiditi kopola꞉nama꞉. 40Ba꞉gala iba꞉te hamolehamoleno ilina ha꞉da amihoho komodo ba uwate ba꞉bo wibuilamelelamenaka, ba꞉bene iba꞉te ba꞉be komo kubaha꞉ma꞉ ga꞉lalo tolamete Godotamo baidi ba nibubulamehole ga꞉ga꞉ga꞉ toetoe tabo ba꞉bo nega꞉lanaka, mabu ibi ubila tawakaluba꞉te ibino komo umilo ibi hidohidopima꞉ koga꞉lama꞉. Ba꞉be mabuma꞉, hibila, iba꞉te kuba huiya konomo kolawema꞉na꞉!”

Hamole Kamenate Godotamo Mani Dikamiya꞉

Luk 21:1-4

41Ba꞉bene Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo tawakaluba꞉te mani ba miya꞉tita, Ya꞉suti ba꞉be haba tamelo emedete tawakalubino mani miya꞉te komo bulamitiya꞉. Komo ilina dogodogopa꞉te mani kokonomo bimiya꞉titiya꞉, 42ba꞉bene eta ilinaha꞉ hamole kamenate pete mani hegehege netewa, kapiya toea huiyala, ebete ba꞉bo pimiya꞉tiya꞉. 43Ya꞉suti ebe ta꞉matapi ebetamo ka꞉lamiti na꞉goiya꞉, “Na la꞉tamo hibi tabo begoemo, tawakaluba꞉te mani da꞉pemiya꞉ta꞉, ba꞉moe ilinaha꞉ hamole kamenate ibi hiliyonomo a꞉gogole, p 44mabu ilina dogodogopa꞉te ibino komo ilina da꞉luhililamenaka ba꞉bi ilina bepemiya꞉ta꞉, huiyatiya ba꞉moe hamole kamena ilinahenola. Ebete ebeno kuititi mani miya꞉tenomo a꞉pemiya꞉te, ba꞉ ebeno baa꞉ uwatehoeno manila.”

Copyright information for KNVARAMIA